ارتباطات سیاسی انتقال اطلاعات سیاسی از یک بخش نظام سیاسی به دیگر بخش ها و همچنین بین نظام سیاسی و نظام اجتماعی است. با این تعریف ارتباطات سیاسی برای رفتار اجتماعی و سیاسی حیاتی محسوب می شود تا آنجا که بدون ارتباطات نه سیاست و نه جامعه نمی تواند رشد یابد.
پیام های سیاسی ویژه ای وجود دارند که به روشنی قابل تشخیص هستند. نظیر سخنرانیهای سیاسی، مواضع انتخابی، تصمیمات حکومتی و مذاکرات سیاسی. ارتباط سیاسی همانند ارتباط در سایر زمینه ها هم به شکل افقی و هم عمودی مورد استفاده قرار می گیرد.ارتباط سیاسی 3 مجرای اصلی را به کار می گیرد:
1- رسانه های جمعی
2- گروهای فشار و احزاب سیاسی
3- تماسهای بین افراد
*انواع مدلهای ارتباطی در ارتباطات سیاسی:
1. مدل ارسطو: این مدل شامل 3 عنصر اصلی پیام دهنده(گوینده)، پیام(گفتار)، پیام گیرنده(شنونده) است. نقش پیام دهنده را رهبران سیاسی ایفا می کنند.پیام← همان پیام سیاسی است و پیام گیرنده مخاطب سیاسی محسوب می شود. این مدل نشان دهنده جامعه ای است که درآن روابط یک سویه در حوزه سیاسی حاکم است. در این جریان ساده ارتباط پیام مستقیماً بین دو طرف مبادله می شود و به وسیله انتقال نیازی نیست.
2. مدل لاسول: در این مدل با عناصر تشکیل دهنده فرایند ارتباط سیاسی آشنا می شویم. این عناصر عبارتند از: (چه کسی چه می گوید برای چه کسانی با چه وسیله ای و با چه تأثیری) که در این مدل اداره کنندگان رسانه ها محتوای پیام ها و تاثیر بر مخاطبان اهمیت اصلی را دارند.به عقیده لاسول اطلاعات در مسیری یک طرفه از جانب ارتباط گر به مخاطب جریان دارد.
3. مدل پیر شفه: عنصر واسطه دارای اهمیت است منظور از عنصر واسطه: رسانه،ارتباط گران و خبرنگاران هستند. عنصر واسطه سعی می کند میان قدرت، دولت، رهبران سیاسی و مردم قرار گیرد.عنصر واسطه را با توجه به دوری و نزدیکی به دولت می توان به 3 گروه تقسیم کرد:
1- عنصر واسطة مردمی 2- عنصر واسطة دولتی 3- عنصر واسطة مستقل
ارتباطات در جامعه به یک ذوزنقه شبیه است که در هر بخش آن گروهای مختلف اجتماعی قرار دارند. دولت سعی دارد خود تصمیماتی را بگیرد و مردم سعی دارند دخالت بیشتری در تصمیمات داشته باشند ارتباط گران در این میان واسطه اند و نقش جلوگیری از فشار طرفین را دارند.
4. مدل دروازه بانی: در این مدل که اولین با توسط کورت لوین مطرح شد انتقلا اخبار واطلاعات به وسیله گزینشگران یا دروازه بانان متعدد انجام می شود.
X← نشانه هر رویداد و واقعه در محیط اجتماعی است که در مورد آنها از طریق رسانه ها ارتباط صورت می گیرد.
A← نقش مبلغ و حمایتی دارد و اشاره دارد به افراد و سازمانهایی که دربارة x حرفی برای گفتن دارند.a می تواند یک سیاستمدار تبلیغاتگر یا منابع خبر باشد.
C← یک سازمان رسانه ای یا افراد داخل آن سازمان است که x ها (وقایع مختلف) را مستقیماً و یا از طریق a دریافت می کند.
B← یعنی گروه مخاطبان نیز کار گزینش گری را ارائه می دهند و در میان اخبار ارائه شده با توجه به نیازهای خبری خود گزارش می کند.
5. مدل مارپیچ سکوت: الیزابت نوئل نیومن در سال 1974 این مدل را ارائه کرد. در این مدل به تأثیر قدرتمند رسانه ها اشاره شده است. او استدلال می کند که 3 ویژگی وسایل ارتباط جمعی یعنی تراکم، فرا گیر بودن و هم صدایی در ایجاد اثرهای قومی بر افکار عمومی تأثیر دارند. عامل دیگری که در این مدل تأثیر گذار هستند مارپیچ سکوت می باشد افراد سعی می کنند تعیین کنند که دربارة موضوع مورد بحث:
1- آیا در اکثریت قرار دارند یا نه.
2- سپس می کوشند که تعیین کنند که آیا تغییر افکار عمومی در جهت موافقت با آنها ست یا خیر.
اگر احساس کنند در اقلیت قرار دارند گرایش پیدا می کنند که دربارة موضوع سکوت کنند. اگر هم فکر نند تغییر افکار عمومی در جهت فاصله گرفتن از آنهاست باز هم گرایش پیدا می کنند که سکوت کنند. در این میان نقش رسانه ها ی جمعی بسیار مهم است.
چون مرجعی هستند که افراد برای پیدا کردن توزیع افکار عمومی به آنها توجه می کنند. در واقع رسانه های جمعی عقیده قالب را بیان می کنند و همراه با آن فقدان حمایت میان فردی از عقاید اقلیت باعث ایجاد مارپیچ سکوت می شود. به طوری که تعداد زیادتری از افراد یا عقیده قالب را بیان می کنند و یا از اظهار عقیده خودداری می کند.
در سال 1991 مطالعات لاسورسا نشان داد که اظهار نظر سیاسی یه تنها تحت تأثیر تصور شخصی از فضای عقیده است بلکه متغیرهای دیگری همانند سن، تحصیلات، درآمد، علاقه فرد به سیاست و اطمینان فرد نیز تأثیر گذار است. نتایج او نشان می دهد که مردم در برابر عقیده قالب به اندازه ای که نیومن ناتوان نیستند و تحت شرایطی یاین امکان وجود دارد که بتوان در برابر مارپیچ سکوت مبارزه کرد.
6. مدل دادوستد: در این مدل ارتباطات همانند دادوستد تصور می شود و همواره ارتباط گران در وضعیت تازه ای قرار می گیرند. جریان انتخابات به خوبی کاربرد این مدل را نشان می دهد کاندیده های بیشتر وعده می دهند تا بتوانند آرا بیشتری را کسب کنند.
7. مدل تبلیغاتی(چامسکی): در این مدل هدف این است که مردم جلب شوند تا کالا یا خدماتی را خریداری کنند و از این خرید خود خشنود باشند. در واقع رسانه ها واقعیت قالبی می سازند و بعد نظارت می کنند که آیا در جامعه طبق این الگو عمل می شود یا نه؟ در این مدل سعی بر جذب نخبگان است چون تصور این است که با جذب آنها تأثیر واقعی صورت می گیرد و دیگران نیز تبعیت خواهند کرد.
7. مدل مکعبی: درسال 1968 به وسیله پکر مطرح شد. از دید او مجموعه فرایندهای ارتباطی همانند مکعب است که از مکعبهای کوچکتر ساخته شده است و هریک از این مکعبها نقش اطلاعاتی معینی را دارند که می توانند همسایه خود را تحت تأثیر قرار دهد. پکر در این مورد پیچیده بودن باورنکردنی ارتباط را به عنوان یک فرا گرد متغیر که دائم در حال تغییر گوناگونی ارائه پیام را نشان داده است علاوه بر این از دید او تفاوتهای فردی نیز در دریافت پیام ها موثرند. بعضی افراد می توانند مقدار زیادی از اطلاعات را درک کند در حالی که گروهی از مردم با بسیاری از اطلاعات بیگانه اند.
*نظریه تزریقی(گلوله جادویی):
اساس این نظریه بر قدرت نامحدود پیام استوار است و بر این عقیده است که اگر پیام خوب و قوی ارائه شود بیشترین تاثیر را بر مخاطب دارد. در این نظریه مخاطب بسیار منفعل در نظر گرفته می شود. به ارتباطات میان فردی توجه نمی شود و هدف ایجاد نظم وپیوستگی اجتماعی در کوتاه مدت است. در این راستا به عواملی چون تحریک احساسات و عواطف متوسل می شود.
نقد نظریه تزریقی:
1- ارتباطات میان فردی را نادیده می گیرد.
2- تاثیر پیام های ارتباطی ناپایدار و گذرا است. یعنی این نظریه بیشتر به دنبال تاثیرات کوتاه مدت است.
3- به تکرار پیام تاکید کرده است ولی باید توجه داشت در مواردی تکراری ممکن است به ضرر ارتباط گر(فرستنده) باشد.
4- این نظریه شاید تنها در جوامعی که کثرت وسایل ارتباطی وجود ندارد یعنی در صورت عدم تنوع رسانه ای شاید بتواند موفق باشد زیرا مخاطب پیام های متناقص و متفاوت را از رسانه های مختلف دریافت نمی کند.
*نظریه استحکام یا تاثیر محدود:(Limited Effect Theory)
این نظریه به وسیله لازار سیفلد و برسلون در اواخر دهه1940 مطرح شد. طبق این نظریه پیام های ارتباطی قادر نیستند تغیرات بنیادی در عقاید و رفتار افراد به وجود آورند ولی می توانند به صورت محدود به آنها استحکام بخشند پس برای تاثیرگذاری باید زمینه قبلی وجود داشته باشد. برعکس نظریه تزریقی در این نظریه مخاطب پویا درنظر گرفته می شود. این نظریه به پارامترهایی نظیر سن، شغل، خانواده، تحصیلات و... اهمیت زیادی می دهد. در حقیقت طبق این نظریه نقش رسانه ها بازسازی زمینه های شناختی و نگرش افراد است نه ساختن نگرش جدید.
رهبران افکار نیز در مرحله انتقال پیام بر روی آن تاثیر می گذارند.خارج شدن یک پیام از حالت یک پارچه و طراحی پیام های متنوع برای مخاطبان مخالف و پیدایش نشریات تخصصی از پیام های ظهور این نظریه است.
نقد نظریه استحکام:
1- نقش رهبران افکار را بسیار افراطی بررسی می کند.
2- نقش رسانه ها را فقط به تحکیم نظریات، عقاید و نگرش موجود محدود می کند و نقش آنها را در تغییر نگرش نادیده می گیرد.
*نظریه استفاده و رضایتمندی یا نیازجویی:Uses & Gratification Theory))
این نظریه می گوید مخاطب بر اساس نیاز خود به محتوای رسانه شکل می دهد. در این نظریه مخاطب آغازگر ارتباط است. مخاطب فعال است. رقابت رسانه ها برای تامین نیاز مخاطب الزامی است و مخاطب برای تامین نیاز خود آگاهانه رسانه مورد نظر را انتخاب می کند.
نقد نظریه استفاده و رضایت مندی:
1- تاثیر رسانه ها را در ایجاد و تامین نیاز نادیده می گیرد.
2- عنصر فرستنده را از فرایند ارتباط کنار می گذارد و به صورت افراطی به مخاطب توجه می کند.
*نظریه برجسته سازی:(Agenda Setting Theory)
این نظریه می گوید رسانه ها در انتقال پیام نوعی اولویت یا برجسته سازی به وجود می آورند. رسانه ها اگرچه شاید نمی توانند تعیین کنند که مخاطب چگونه فکر می کند اما می تواند مشخص کند که به چه فکر می کند. در واقع مسئولیت جهت دهی به افکار مخاطب با رسانه است. یعنی تاکید موضوع در رسانه باعث برجسته شدن آن در ذهن مخاطب می شود.
نقد نظریه برجسته سازی:
1- باید توجه داشت در تعیین اولویت ها زمینه ها و ساختارهای اجتماعی نیز تاثیر گذار هستند در حالی که در برجسته سازی تعیین اولویتها صرفاً به مخاطب نسبت داده می شود.
2- در بسیاری موارد توجه تفاوت به اینکه چگونه فکر کنیم و اینکه به چه فکر کنیم مشکل و ناممکن است.
*نظریه شکاف آگاهی:(Knowledga Gap Theory)
به همراه افزایش انتشار اطلاعات توسط رسانه های جمعی بخشهایی از جمعیت که پایگاه اجتماعی، اقتصادی بالاتری دارند بیشتر و سریعتر از بخشهایی که پایگاه پائین دارند اطلاعات را کسب می کنند و در نتیجه شکاف آگاهی میان این 2 بخش به جای کاهش افزایش می یابد.
*نظریه وابستگی:
تعریفی که این نظریه از مخاطب ارائه می دهد مجدداً او را منفعل فرض می کند چون معتقد به یک رابطه 3 گانه بین رسانه، جامعه و مخاطب است. این رابطه 3 گانه تحرک و پویایی مخاطب را در مقابل رسانه از او می گیرد چون مخاطب به رسانه ها وابسته می شود. هرچه نیازها بیشتر باشد میزان وابستگی بیشتر می شود و متعاقب آن تاثیر رسانه ها بر رفتار و نگرش مخاطب بیشتر می شود.
در واقع رسانه ها می توانند وابستگی ایجاد کنند و از آن بهره برداری کنند. میزان این وابستگی از شخصی به شخصی دیگر و گروهی به گروه دیگر و از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت است.
نقد نظریه وابستگی:
نادیده گرفتن ویژگیهای فردی و ارتباطات میان فردی.
*کارکردهای سیاسی وسایل ارتباط جمعی:
1- کسب اطلاعات سیاسی: یعنی مردم اطلاعات سیاسی مورد نظر را از رسانه ها دریافت می کنند.
2- کمک به جامعه پذیری سیاسی: جامعه پذیری سیاسی یا اجتماعی شدن سیاسی فرایندی است شامل شناخت فرد درباره نظام سیاسی، موجودیت و کارکرد آن و احساسی که فرد نسبت به نظام پیدا می کند از قبیل وفاداری، حس درک مسئولیت و این جامعه پذیری سیاسی در سراسر زندگی فرد ادامه دارد. یکی از عوامل دخیل در جامعه پذیری سیاسی رسانه است.
3- یک دست یا هماهنگ کردن افکار عمومی: در عصر حاضر همراه با گسترش وسایل ارتباط جمعی افکار عمومی و مسائل پیرامون آن به یکی از مباحث اصلی رسانه ها منجر شده است. امروزه کمتر قدرتی است که به افکار عمومی توجه ویژه ای نداشته باشد.
*ویژگیهای تبلیغ موفق:
تبلیغ سیاسی زمانی موثر و موفق است که ویژگیهای زیر را داشته باشد:
1- نیاز شناسی و نیاز سنجی: انسان تمایل به برآورده شدن نیازهای خود دارد بنابراین در هر تبلیغی که نیازهای بیشتر انسان را فراهم کند به آن تبلیغ گرایش بیشتری پیدا می کنند.
2- روشنگری نسبت به آینده: یعنی با استفاده از داده های زمان حال نمای مناسبی برای آینده ترسیم شود.
3- ارزش ها: ارزشهای تبلیغ باید متناسب با آرمانهای مخاطب باشد.
4- مرغوبیت و مطلوبیت بودن: تبلیغ باید مرغوب باشد تا بتواند در عرصه تبلیغات حضور یابد.
5- رقابت و برتری: هر تبلیغی که نسبت به دیگران برتری داشته باشد می توانند به رقابت با سایر تبلیغات بپردازد.
*ضد اطلاعات یا ضد تبلیغ:
به 2 صورت مستقیم و غیر مستقیم انجام می شود. از روش مستقیم وقتی استفاده می کنند که با پنج مستند و قوی داشته باشند در این روش به اتهامهای وارد شده با مدارک محکم پاسخ داده و رفع اتهام می کنند مثل فرستادن مجروحین بمبهای شیمیایی به اتریشی یا آلمان برای مداوا و هم برای اثبات اینکه عراق طی جنگ علیه ایران از صلاحهای شیمیایی استفاده کرده است.
ضد اطلاعات غیر مستقیم← وقتی مدارک قوی برای رفع اتهام در دست نباشد از روش غیر مستقیم استفاده می کنیم در این روش با پاسخهای تدریجی، ابتکاری و ابداعی قضیه را دنبال کرده و اذهان عمومی را به تدریج روشن می سازند. به طور مثال زمانی که از جانب غربی ها به همکاری با طالبان محکوم شدیم با انتشار سخنانی مبنی بر مخالفت ایران با طالبان و بیان کشته شدن دیپلمات های ایرانی در فرار شریف سعی می کنیم تاثیر اطلاعات داده شده را خنثیر کنیم.
*ویژگیهای منبع پیام:
به طور کلی 3 ویژگی برای منبع پیام در نظر گرفته می شود:
اعتبار، جذابیت،قدرت.
اعتبار منبع پیام: در نزد مخاطبان بر اساس 2 ویژگی تخصص و اعتقاد افزایش می یابد. اعتبار افراد هنگامی نزد مخاطب بیشتر می شود که در خصوص موضوع بحث اطلاعات زیادی داشته باشد. ما پیش بینی یک سیاستمدار را در مورد آینده کشورمان بیشتر می پذیریم تا فردی را که تخصص در کشاورزی داشته باشد و در خصوص آینده سیاسی کشور نظراتی ارائه دهد. قابلیت اعتماد به یک منبع هنگامی افزایش می یابد که ظاهراً سعی نداشته باشد ما را تحت تاثیر قرار دهد.
جذابیت منبع پیام: از 2 ویژگی همانندی و آشنایی ناشی می شود. منبع پیام باید مخاطب خود همانندی داشته باشد تا جذابیت او افزایش یابد. این هماهنگی می تواند ایدولوژیک از لحاظ فکری و عقیدتی به لحاظ پایگاه اجتماعی، محل سکونت، شغل، سن و جنس و ... باشد. به طور مثال زمانی که سخن از احقاق حقوق زنان است سخنرانی یک زن می تواند تاثیر گذارتر باشد. یا در اتحادیه های کارگری سخنان یک کارگر تاثیرگذارتر از یک کارفرما است.
آشنایی با مخاطب می تواند چهره به چهره و یا از طریق مسائل ارتباط جمعی باشد. اگر منبع مورد نظر خصوصیات منحصر به فردی داشته باشد برای مخاطب جذابیت می یابد.
قدرت منبع پیام: سومین ویژگی است که ناشی از موقعیت اجتماعی فرد است که معمولاً اکتسابی بوده و اختیاراتی به منبع ارتباطی می دهد و باعث می شود که او توانایی کنترل و هدایت افراد را داشته باشد.
*شایعه:
میزان موفقیت و ضریب نفوذ شایعه برابر است با:
ابهام× اهمیت= میزان موفقیت و ضریب نفوذ شایعه
*انواع شایعه:
1- شایعات آتشین: یکباره شکل می گیرند. تمام جامعه را تحت شعاع قرار می دهند و اثری کوتاه مدت دارند.
کاربردش← بیشتر در زمان جنگ است مثل اعلام کشته های دشمن با اعداد نجومی.
2- شایعات خزنده:مرحله به مرحله مسیر شایعه در ذهن افراد جامعه طراحی می شود. دراز مدت تر از شایعات آتشین است. پیچیدگی بیشتری دارد. ← مثل اعلام مرحله به مرحله حادثه 11 سپتامبر (اطلاعات مورد نظر را بخواهد تیکه تیکه بدهد.)
3- شایعات دلفینی: آن نوع از شایعات که به تناسب زمان آشکار می گردند و بلافاصله پس از تاثیر گذاری مدتی پنهان می گردند و دوباره با ایجاد زمینه خود را آشکار می کنند و زمان مشخصی ندارند← مثل قتلهای زنجیره ای← که زمینه آماده می شود تا اصلاح طلبان کوبیده شوند. یا مثل حوادث کوی دانشگاه.
*تعریف احزاب:
گردهمایی گروهی از مردم که دارای عقاید مشترک و تشکیلات منظم هستند و با پشتیبانی مردم برای بدست آوردن قدرت سیاسی از راهای قانونی مبارزه می کنند. احزاب ستون فقرات دموکراسی هستند. قبل از ظهور احزاب و گروهای سیاسی تسلط بر قدرت انحصاری و تصرف افکار عمومی از آن دولت و حکومت بود.
شکل گیری احزاب سیاسی در یک فرایند تاریخی امکان پذیر گشت که از یک سو ریشه در باورهای مشارکت جویانه و حرکتهای ازادی خواهانه توده های مردم در مقابل حکومتهای خودکامه و از دیگر سو مدیون توسعه اقتصادی و گسترش موسسات بروکراتیک بود که نیاز به واگذاری بخشی از مسئولیتهای محوله به رقبای جدید را در دولت تقویت کرد.
*تعریف گروه های فشار:
مجموعه ای از افراد که با بکار گیری خشونت و از راهای غیر قانونی در صدد تغیر اوضاع سیاسی به نفع خود و حامیان خود هستند. 4 شرط اساسی برای تاثیر گذاری گروه فشار:
1- تعداد اعضا 2-قدرت مالی
3- سازمان یافتگی 4- پایگاه اجتماعی گروه فشار
*راههای اعمال نیرو:
1- تسلیم نامه سر گشاده یا انتشار بیانیه.
2- تحدید دولت به اشکال مختلف مثل تحریم، اعتصاب، ترور، ضرب و شتم، ندادن مالیات، تظاهرات.
3- دادن کمک مالی و رشوه به افراد بی هویت، احزاب سیاسی و به بعضی از اعضای دولت
"سئوالات امتحان"
1. ص10- تعریف نگرش سیاسی(تعریف دکتر ساروخانی)
2. ص12- چگونگی تغییر جایگزینی نگرشهای سیاسی از دیدگاه لوین
3. ص15- هدف از تبلیغ و اغناء؟
4. ص15- شیوه های ابداع کدامند؟
5. ص16 و17- دو ویژگی تلویزیون و نقش تلویزیون در سیاست
6. ص21- نظر گابریل آلموند درباره فرهنگ سیاسی
7. ص23- دلایل کاربرد نظریه فرهنگ سیاسی در ارتباطات سیاسی
8. ص27- تحولات عصر ارتباطات در عرصه های سیاسی، اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی
9. ص28 و29- تعریف بزرگراهای ارتباطی و ویژگی مهم این بزرگراها
10. ص30- تقسیم بندی تافلر
11. ص31 و32- تقسم بندی مک لوهان
12. ص41 و42- الگوی لاسول و نقد آن
13. ص43- اداره کنندگان مغزها
14. ص43- اسطوره های شیلر
15. تعریف ارتباطات سیاسی از جزوه
16. ص46- سه نوع سیستم رسانه های ملی را نام ببرید و با کدامیک موافقید چرا؟
17. ص79 و80 و81- تعریف تبلیغات و اهمیت تبلیغات
18. ص85- تعریف تبلیغات سیاسی
19. ص86- تاریخچه تبلیغات سیاسی
20. ص88- جنگ روانی و اهداف آن
21. ص88- شستشوی مغزی
22. ص89- تعریف شایعه . انواع شایعه و ضریب نفوذ شایعه در جزوه
23. ص90- ده مرحله تبلیغ سیاسی را نام ببرید؟
24. ویژگیهای تبلیغ موفق در جزوه.
25. ص184- تفاوت تبلیغ و ترغیب.
26. ص188و189-انواع تبلیغ(سفید،سیاه،خاکستری)برای کتاب را بخوانید
27. تعریف ضد اطلاعات وضد تبلیغ از جزوه
28. ص192-زیر تبلیغ
29. ص91-تعریف افکارعمومی
30. ص91و92-تعریف افکارعمومی و تاثیرتبلیغات سیاسی بر افکارعمومی
31. ص93-آیتم های7،4،3
32. مدلها و نظریه هااز جزوه
33. ویژگیهای منبع از جزوه
34. تعریف گروه فشار و شرطهای تاثیر گذاری و راه های اعمال نیرو از جزوه
35. تعریف حزب از جزوه
36. کارکردهای سیاسی و وسایل ارتباطی از جزوه.
http://ngo1386.blogfa.com/post-10.aspx
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر