در ميان فنون و حرفه هاي رسانه اي – به ويژه راديو گزارشگري از دشوارترين و فني ترين حرفه هاست . خبر نويسي ، خبر نگاري ، برنامه نويسي و … هر يك دشواريهايي دارد و مهارتهايي طلب مي كند . اما گزارشگري ، آميزه اي از همه فنون رسانه اي است .
گزارشگر بايد چون خبر نويس ، حساسيت ها ، اهميت ها ، اثرگذاري ها و ارزش هاي خبر را بشناسد . بايد مانند خبرنگار بداند خبر را بايد از كدام نهانگاه ، نزد چه كسي و چگونه بيرون بكشد و سپس با چه بيان و شيوه اي آن را به مخاطب تحويل بدهد .
نيز بايد چون برنامه نويس ، ارزش واژه ها را بشناسد ، جمله پردازي بداند ، مسير تحقيق را بشناسد و بداند از اين مجموع چگونه مي توان متني خواندني ، شنيدني و ديدني ساخت .
گزارشگري حرفه اي دشوار است ، نه فقط از نظر علم و اطلاع – كه براي اين كار شرطي اساسي و حتمي به حساب مي آيد ، كه حتي از نظر جسماني ، بنا براين گزارشگر بايد ويژگيهايي داشته باشد كه عبارتند از :
1- آمادگي :
نه خبر مي تواند براي ورود و حضور گزارشگر صبر كند و موضوعهاي خبري جذاب و قابل گزارشگري .
گزارشگر بايد منشاء، خبري داشته باشد يا منشاء، جذابيت ، يعني ممكن است موضوعي بدون داشتن زمينه خبري ، براي تهيه گزارش مطلوب باشد . همانند يك آتشفشان ، گزارشگر بايد هميشه آماده ورود به صحنه كار و تلاش باشد .
گزارشگر بايد از لحاظ بدني آماده رويارويي با شرايط سخت باشد ، كار كردن در يك منطقه زلزلهزده ، انتظار كشيدن هاي طولاني در سرما و گرما ، به سر بردن در موقعيتهاي دشوار ، سر زدن در چند محل در يك روز براي پيگيري كار گزارش و … ، بدن سالم و در حد خود ورزيده اي را طلب مي كند . ناتواني گزارشگر از به عهده گرفتن وظايف گزارشگري ، براي رسانه قابل پذيرش نيست . گزارشگر بايد آن قدر آمادگي عقلي داشته باشد كه پديده اي او را غافلگير نكند ، بايد بداند پرسش هاي خود را كجا مطرح كند تا پاسخ بگيرد و اين خود توانايي هاي ذهني بالايي را طلب مي كند .
2-به روز بودن :
گزارشگر بايد هميشه از رويدادها و تحولات اطرافش آگاه باشد . بايد بيش از مردم عادي فيلم و نمايش ببيند ، كتاب بخواند ، روزنامه مطالعه كند و …. گزارشگر بايد بسيار بنويسد ، البته نه فقط به هدف پخش شدن .
زياد خواندن ، در جريان رويدادها بودن و زياد نوشتن ، گزارشگر را آماده مي كند تا در تهيه گزارش موفق تر عمل كند . تازگي و به روز بودن در ذات اين حرفه است و شرط اوليه آن به حساب مي آيد گزارشگر و روزنامه نگار بايد به روز باشد و به روز بماند .
اما چگونه مي توان به روز بود ؟
به روز بودن به معناي آگاهي از روابط دنيايي ، مناطق بحراني جهان ، خبر سازان و گرايش هاي عمده سياسي ، اجتماعي ، فرهنگي و هنري است . گزارشگري حرفه توقف نيست ، هر حادثه ، هر خبر و هر گزارش ماجرايي تازه است . يعني بافت ، زمينه ، عوامل و آثار آن متفاوت با حادثه ها ، خبرها و گزارش هاي پيشيني است . در نتيجه شيوه برخورد و پرداخت نويسي را طلب مي كند .
3-شهامت و خطر پذيري :
گزارشگري حرفه اي دشوار است . گزارشگر بايد با پديده هايي درگير شود كه حدي از غير عادي بودن ، شرط اصلي آنهاست . در بيشتر موارد در ذات غير عادي بودن ، خطر هم نهفته است .
گزارش درباره يك سوء استفاده ، گزارش از فعاليت قاچاقچيان ، گزارش از كارگاه هاي توليد پوشاك با نشان و مارك هاي معروف اروپايي ، تهيه گزارش از كساني كه از اعتماد مردم سود مي برند و … به يك اعتبار ، استقبال از ماجرا و برخورد است . كاري كه مردم عادي از ورود به آن پرهيز ميكنند . حضور در متن و حاشيه جنگ ها و درگيري ها ، بلاياي طبيعي ( زلزله و گرد باد و سيل و آتشفشان و … ) .
غير از اين ، همين كه كسي كاغذ و قلم ، يا ضبط صوت و دوربين در دست بگيرد و به ميان مردم برود ، حدي از شهامت و آمادگي را طلب مي كند .
4- تسلط بر زبان و ادبيات :
گزارشگري از جنبه هاي مختلف با ادبيات تفاوت دارد . اما هر چه در ادبيات قوي دست تر باشيم ، موفق تر خواهيم بود . گزارشگر بايد آن چه را مي بيند ، كشف مي كند و به دست مي آورد ، با زباني گيرا و جذاب با مخاطب در ميان گذارد ، هر قدر ذهن او از واژه ها ،تعبير ها ، تركيب ها و نكته هاي ادبي سرشار تر باشد اين انتقال به شكلي روان تر و جذاب تر عملي خواهد شد .
شايد درست باشد كه ادعا كنيم مخاطبان هم اديب نيستند . اما اين را هم بايد بپذيريم كه همه مخاطبان به آساني مهارت ادبي را از ناشيگري تميز مي دهند .
در راديو كه گزارشگر مستقيماً با مردم سخن مي گويد ، تسلط به سطحي از ادبيات كه درست و زيبا سخن گفتن را تأمين كند ، ضروري است .
5- آشنايي با وسايل و ابزار فني :
گزارشگر بايد با كار انواع وسايل و تجهيزاتي كه به آن نياز دارد ، آشنا باشد مثلاً براي گزارشگر راديو ، كار كردن با دستگاه ناگرا و ضبط صدا با كيفيت خوب و مناسب لازم و ضروري است .
6- دغدغه هاي انساني :
گزارشگري بدون جنبه هاي حسي ، اعتقادي و مردم گرايانه جاذبه چنداني ندارد . گزارشگري چيزي غير از اين نيست كه انساني در دل مشغولي هاي انساني ديگر باشد و اين دغدغه ها را با انسان هاي ديگر در ميان گذارد .
كساني كه گزارشگري را حرفه اي صرف
اً مهارت مدار و قانونمند مي شمارند ، در اشتباهند . بهترين كارهاي گزارشگري يك گزارشگر ، كا رهايي است كه با موفقيت در خدمت روابط ظريف انساني قرار گرفته اند .
در اصل كنش ها و جذابيت هاي در همين نكته نهفته است .
ادامه دارد......
